60% người dân Mỹ không có di chúc, thống kê từ tờ báo USA Today. Lý do có thể là đa số chúng ta không thích đối mặt với một sự thật hiển nhiên là tất cả chúng ta đều phải chết, sớm hay muộn.
Không giống như Việt Nam, việc chia tài sản và quyền nuôi dạy con cái của người qua đời ở bên Mỹ này thì phức tạp hơn. Nếu không có di chúc để lại để giải thích rõ ràng, những tài sản và quyền nuôi dạy con của người quá cố có thể bị đưa ra tòa để phân xử. Việc này sẽ mất rất nhiều thời gian, lệ phí, và công sức của những người còn sống trong gia đình. Tệ hơn nữa, người thân có thể sẽ không nhận được tài sản của người quá cố để lại. Vì thế, ai cũng cần phải có di chúc để tránh phiền phức cho gia đình sau khi qua đời.
Ví Dụ Thực
Một người bạn của tôi ở chỗ làm gặp phải trường hợp éo le này sau khi bố anh ta mất. Khi còn sống, bố mẹ anh ta ly dị, và bố anh ta sau đó ở chung với một người phụ nữ khác. Sau khi bố anh ta mất, ông để lại 2 căn nhà ở North Carolina cho 3 người con. Nhưng vì ông có di chúc rõ ràng, tòa xử cho người phụ nữ ở với ông ta lấy một căn nhà và một nửa căn nhà còn lại. Còn 3 anh em thì chỉ được thừa hưởng một nửa của một căn nhà.
Một trường hợp khác mả tôi đọc được ở trên báo. Một cặp vợ chồng trẻ có hai đứa con nhỏ. Không may, một ngày kia bị tai nạn xe và qua đời. Tổng số tiền bảo hiểm nhân thọ đền bù và tài sản hai mà hai vợ chồng này để lại là khoảng 2-3 triệu đô. Cũng may là hai vợ chồng này có làm di chúc và chỉ thị rõ ai sẽ là người nuôi dạy hai đứa con và số tài sản được phân phối như thế nào. Nếu hai vợ chồng không có di chúc, thì chắc hẳn quyền nuôi dạy hai đứa con và số tài sản để lại sẽ do tòa án tiểu bang quyết định.
Làm Di Chúc Không Phức Tạp Như Chúng Ta Thường Nghĩ
Khi nghĩ đến việc làm di chúc, đa số chúng ta thường nghĩ tới việc phải mướn luật sư, kê khai tài sản, kiếm người công chứng, vv… Thực ra, việc làm một bản di chúc không phức tạp như chúng ta nghĩ.
Theo luật của đa số tiểu bang, một bản di chúc có hiệu lực khi đạt được các yếu tố sau:
- Bản di chúc phải được viết bởi bạn
- Ký tên bởi bạn
- Làm chứng từ ít nhất hai người mà hai người đó không được thừa hưởng bất cứ thứ gì từ bạn
Có vậy thôi.
Tài Sản Của Người Quá Cố Được Chia Ra Sao?
Một số tài sản sẽ trực tiếp thuộc quyền sở hữu của người vợ hoặc chồng còn sống. Về căn nhà, giấy tờ chứng thư nhà (deed) phải được ghi rõ là “quyền thừa hưởng căn nhà thuộc về người còn lại sau khi một người mất” (joint tenants with right of survivorship). Nếu giấy tờ của căn nhà chỉ đơn thuần ghi là hai người làm chủ, một nửa giá trị của căn nhà sẽ thuộc về người mà người quá cố chỉ định trong di chúc, chứ không hẳn tự nhiên thuộc về người vợ hoặc chồng. Điều luật tương tự được áp dụng cho chủ quyền xe và tài khoản đầu tư cổ phiếu.
Về tài khoản ngân hàng, thường là chỉ cần hai người đứng tên trong tài khoản. Khi một người mất, tiền trong tài khoản sẽ thuộc về người còn lại.
Về bảo hiểm nhân thọ, người được nhận tiền đền bù là người có tên trong mục thừa kế (designated beneficiary) của hợp đồng bảo hiểm, chứ không phải là người trong di chúc.
Khi Nào Nên Nhờ Luật Sư Làm Di Chúc?
Nếu bạn muốn nhờ luật sư làm di chúc cho bạn, lưu ý là chi phí cho luật sư sẽ tùy thuộc vào độ phức tạp của di chúc. Ví dụ, bạn có nhiều tài sản ở nhiều dạng khác nhau (nhà, cổ phiếu, vàng, vv…) và bạn đã ly dị và có con riêng với vợ trước và vợ sau. Trường hợp như vậy thì nên nhờ luật sư. Nhưng cũng đừng quên là hỏi vài luật sư khác nhau để biết giá cả để thương lượng.
Thêm nữa, nếu gia tài của bạn có hơn 1 triệu đô, bạn nên nhờ luật sư để làm di chúc.
Có Nên Tự Làm Di Chúc?
Nếu trường hợp của bạn không có gì phức tạp, bạn có thể tự làm di chúc dễ dàng. Hiện nay có rất nhiều chương trình giúp bạn làm di chúc trên mạng. Điển hình nhất là phần mềm có tên “WillMaker”. Phần mềm này mỗi năm đều được thay đổi để giúp người dùng dễ dàng sử dụng, và có giá khoảng $70.
Bạn có thể vào trang web này để đăng ký và tải chương trình làm di chúc về máy: www.nolo.com
